Thủ tướng Slovakia Robert Fico - Ảnh: AFP

Thủ tướng Slovakia Robert Fico là ai?

Ông Robert Fico sinh năm 1964 tại Slovakia (khi đó còn là Tiệp Khắc).

Thủ tướng Robert Fico là đại diện của Cộng hòa Slovakia tại Tòa án nhân quyền châu Âu (ECHR) giai đoạn 1994-2000. Sau khi bị Đảng Dân chủ cánh tả (những người thừa kế chính trị của Đảng Cộng sản) từ chối cho ông giữ chức vụ bộ trưởng, ông Fico đã thành lập Đảng SMER-SSD vào tháng 11-1999.

Năm 2006, ông Fico bắt đầu nhiệm kỳ thủ tướng đầu tiên từ 2006-2010, sau khi Đảng SMER-SSD giành chiến thắng vào năm 2006, theo Hãng tin AP.

Năm 2012, Thủ tướng Robert Fico một lần nữa đắc cử và bước vào nhiệm kỳ thứ hai trong sự nghiệp chính trị của mình. Tuy nhiên, ông Fico đã từ chức vào năm 2018, trong bối cảnh các cuộc biểu tình rầm rộ nổ ra sau vụ sát hại nhà báo điều tra Ján Kuciak và vợ sắp cưới vì đã vạch trần nạn tham nhũng trong chính phủ.

Năm 2023, ông Robert Fico trở lại làm thủ tướng Slovakia trong nhiệm kỳ thứ ba. Theo kết quả sơ bộ công bố tháng 9-2023, Đảng SMER-SSD của ông Fico chiếm gần 23% phiếu bầu. Điều này giúp cựu thủ tướng 59 tuổi được trao quyền đàm phán, thành lập một liên minh chính phủ mới.

Ông Robert Fico đã giữ chức thủ tướng Cộng hòa Slovakia tổng cộng 10 năm trong suốt ba nhiệm kỳ vừa qua, lâu hơn bất kỳ người tiền nhiệm nào.

Mâu thuẫn về lập trường chính trị là một trong những vấn đề nhức nhối tại Slovakia - Ảnh: AFP

Lịch sử châu Âu rất hiếm khi xảy ra những vụ tấn công công khai và trực tiếp nhằm vào các chính trị gia. Thậm chí, chưa từng có một nhà cầm quyền nào ở châu Âu bị ám sát thành công khi còn đương chức, kể từ khi khối này thành lập Cộng đồng Than Thép châu Âu (ECSC) sau Thế chiến 2.

Giới chức Slovakia nhận định vụ ám sát Thủ tướng Robert Fico có thể xuất phát từ sự chia rẽ chính trị sâu sắc ở Slovakia.

“Vụ ám sát Thủ tướng Robert Fico là mối đe dọa đối với Slovakia. Tôi cảm thấy kinh hoàng và không thể hình dung sự đối lập về quan điểm chính trị sẽ dẫn đến kết cục kinh khủng như thế nào.

Chúng ta không nhất thiết phải đồng tình với nhau trong mọi vấn đề, tuy nhiên chúng ta có rất nhiều hình thức để bày tỏ sự bất đồng của mình theo cách dân chủ và hợp pháp hơn”, một đồng minh thân cận của Thủ tướng Fico viết trên mạng xã hội X.

Theo báo Politico, trước khi bước vào nhiệm kỳ thủ tướng đầu tiên, ông Fico đã thể hiện quan điểm chính trị rõ ràng là một chính trị gia thân Nga.

Ông Fico không ít lần công khai phản đối việc viện trợ quân sự cho Ukraine trong xung đột Nga-Ukraine. Điều này trái ngược với quan điểm ủng hộ phương Tây của một bộ phận đối lập.

Sau khi trở lại nắm quyền vào tháng 9-2023, Thủ tướng Robert Fico phải đối mặt với sự chỉ trích và phản đối gay gắt về lập trường thân Nga, cũng như kế hoạch trấn áp báo chí truyền thông của ông.

Bộ trưởng Nội vụ Slovakia Matúš Šutaj Eštok cho hay vụ ám sát có liên quan đến động cơ chính trị, nghi phạm thực hiện vụ ám sát ngay sau khi Tổng thống Peter Pellegrini đắc cử vào tháng 4 năm nay. Ông Pellegrini là một ứng cử viên thân Nga, cũng là đồng minh của Thủ tướng Robert Fico.

Giới phân tích cho rằng sự chiến thắng của ông Peter Pellegrini sẽ củng cố cho các lực lượng chính trị thân Nga ở khu vực Trung Âu, đồng thời ảnh hưởng đến nguồn viện trợ của các quốc gia này dành cho Ukraine, theo tờ New York Times.

Cái chết của nhà báo Ján Kuciak

Người dân Slovakia biểu tình tại thủ đô Bratislava sau cái chết của nhà báo Ján Kuciak và vị hôn thê năm 2018 - Ảnh: REUTERS

Quay lại thời điểm ông Fico từ chức vào năm 2018 trong nhiệm kỳ thứ hai, Slovakia thời điểm đó đã xảy ra một cú sốc khiến người dân nước này không thể nào chấp nhận được, đó là vụ sát hại nhà báo điều tra Ján Kuciak và vợ sắp cưới.

Ngày 21-2-2018, nhà báo Ján Kuciak và vị hôn thê Martina Kušnírová bị bắn chết tại nhà riêng khi đang trong quá trình điều tra về các hành vi tham nhũng của giới cầm quyền. Đây là lần đầu tiên một nhà báo Slovakia bị sát hại kể từ khi nước này gia nhập Liên minh châu Âu (EU) vào tháng 5-2004.

Sự việc trên khiến Đảng SMER-SD cầm quyền của ông Robert Fico mất uy tín trầm trọng. Ngay sau đó, hàng chục nghìn người đã xuống đường biểu tình ở thủ đô Bratislava tố cáo tham nhũng, chỉ trích phản ứng bị động của chính quyền đối với vụ sát hại nhà báo và đòi tổ chức điều tra độc lập. Đây cũng là lý do buộc ông Fico từ chức và chấm dứt nhiệm kỳ thứ 2.

Năm 2023, ông Fico trở lại làm thủ tướng Slovakia và bắt đầu thực hiện các chính sách đàn áp truyền thông, sửa lại Bộ luật Hình sự nhằm giảm nhẹ hình phạt cho tội danh tham nhũng.

Sau vụ ám sát hôm 15-5, Bộ trưởng Šutaj Eštok đã yêu cầu chấm dứt việc sử dụng ngôn từ thù địch và các cuộc tấn công trên mạng xã hội, ảnh hưởng lớn đến nền chính trị Slovakia trong nhiều năm cầm quyền của Thủ tướng Fico.

“Tôi kêu gọi người dân, các nhà báo và chính trị gia hãy ngừng gieo rắc sự thù hận”, ông Šutaj Eštok nói thêm.

Luigi Mangione, nghi phạm bắn chết CEO UnitedHealthcare, từng học ở trường top đầu của Mỹ, lớn lên trong gia đình giàu có và chưa từng có tiền án.

Cảnh sát Mỹ ngày 9/12 xác định Luigi Mangione, 26 tuổi, là nghi phạm chính trong vụ ám sát Brian Thompson, CEO công ty bảo hiểm United Healthcare, vào tuần trước tại khu trung tâm Manhattan của New York. Nghi phạm bị bắt tại Pennsylvania nhờ tin báo từ nhân viên một nhà hàng đồ ăn nhanh McDonald's, người nhận ra Mangione từ những bức ảnh được cảnh sát đăng tải.

Các nguồn tin cơ quan điều tra cho biết Mangione từng học tại một trường danh tiếng thuộc nhóm Ivy League, xuất thân từ một gia đình giàu có, và từng đăng tải nhiều bài viết ủng hộ bạo lực trên mạng xã hội.

Tài khoản LinkedIn của Mangione cho thấy anh ta từng là kỹ sư tin học chuyên về dữ liệu tại TrueCar, một nền tảng trực tuyến chuyên về mua bán ôtô có trụ sở tại California. Lý lịch tư pháp của anh gần như trong sạch hoàn toàn, không có tiền án tiền sự, ngoại trừ một lần bị phạt tội nhẹ vào tháng 12/2023 ở Hawaii vì lẻn vào đài quan sát Nuuanu Pali.

Mangione sinh ra tại Towson gần thành phố Baltimore thuộc bang Maryland, trong một gia đình giàu có sở hữu nhiều doanh nghiệp địa phương, bao gồm Câu lạc bộ đồng quê Hayfields.

Mangione tốt nghiệp thủ khoa tại Gilman, một trong những trường tư thục hàng đầu thành phố Baltimore, vào năm 2016. Bạn học miêu tả Mangione là một người thông minh, dễ gần và luôn mỉm cười.

"Cậu ta luôn toát lên vẻ sáng dạ, luôn đưa ra lựa chọn đúng đắn trong đời. Chả có dấu hiệu gì cho thấy cậu ta bất thường", bạn học cũ của Mangione nói với Fox.

Mangione sau đó vào Đại học Pennsylvania, trường thuộc nhóm Ivy League danh giá, hoàn thành cả chương trình đào tạo cử nhân và thạc sĩ ngành khoa học máy tính vào năm 2020. Một bài viết trên website Đại học Pennsylvania, hiện đã bị xóa nhưng vẫn còn bản lưu trữ trên Internet, cho thấy Mangione từng hướng dẫn một nhóm 60 sinh viên thực hiện các dự án trò chơi điện tử.

Trên Instagram, Mangione chia sẻ hình ảnh du lịch tại Mexico, Puerto Rico, Hawaii và các bức ảnh khoe vóc dáng thể thao. Anh cũng xuất hiện trong các bài đăng ăn mừng cùng hội Phi Kappa Psi, một câu lạc bộ dành cho những sinh viên và cựu sinh viên nổi bật ở Đại học Pennsylvania.

Mangione từng chụp một số bức ảnh tại Đại học Stanford, bang California. Tuy nhiên, Stanford cho biết Mangione không phải sinh viên tốt nghiệp trường này, mà chỉ từng làm cố vấn trưởng cho chương trình tiền đại học của trường tháng 5-9/2019. Anh ta phụ trách thiết kế kế hoạch bài giảng và dạy về trí tuệ nhân tạo cho các học sinh trung học tham gia khóa học hè của Stanford.

Mangione được cho là đã lẩn trốn suốt 5 ngày qua, kể từ khi CEO Thompson bị bắn nhiều phát đạn trong vụ phục kích giữa đường phố New York. Vụ án gây chấn động dư luận Mỹ và buộc cảnh sát phải tung ra lực lượng lớn cùng nhiều công nghệ hiện đại để truy tìm.

Tin tức về việc Mangione bị bắt nhanh chóng khiến cộng đồng mạng dậy sóng, với số lượng người theo dõi tài khoản anh này trên mạng xã hội tăng vọt. Nhiều người tìm đọc lại những bài đăng cũ của Mangione để hình dung động cơ thúc đẩy anh ta hạ sát một CEO công ty bảo hiểm.

Mangione từng đăng trên X một ảnh chụp X-quang cột sống với đinh vít, được đặt làm ảnh bìa. Bức ảnh này chưa có lời giải thích công khai, nhưng nhiều người cho rằng nó liên quan đến lịch sử y tế của Mangione và có thể liên quan đến tiền bồi thường bảo hiểm.

CNN dẫn nguồn tin điều tra cho biết cảnh sát đã thu giữ một số ghi chép riêng của Mangione, trong đó có đoạn: "Bọn ký sinh trùng này bị thế là đáng đời".

Nghi phạm cũng từng bình luận công khai về cuốn Industrial Society and Its Future (Xã hội công nghiệp và Tương lai của nó) của Ted Kaczynski. Kaczynski còn có biệt danh là Unabomber, từng thực hiện loạt vụ đánh bom khủng bố tại Mỹ trong giai đoạn 1978-1995 để phản đối tiến bộ công nghệ và xã hội hiện đại.

Mangione cho rằng Kaczynski "đáng bị bỏ tù", nhưng lại gọi những ghi chép của người này "đi trước thời đại".

"Thật lười nhác và hời hợt nếu bỏ qua tác phẩm này và nói đây là tuyên ngôn của một kẻ điên, nhưng lại bỏ qua những sự thật mất lòng mà quyển sách đã đặt ra. Không thể làm ngơ trước những dự đoán đi trước thời đại của tác giả về xã hội hiện đại", Mangione viết trên mạng xã hội Goodreads, dành cho cộng đồng đọc sách và bàn luận các tác phẩm.

Mangione thậm chí còn bày tỏ cảm thông với các hành động của Kaczynski, cho rằng bạo lực là "cách sinh tồn khi mọi cách giao tiếp khác đều thất bại".

Đội trưởng đội điều tra Cảnh sát New York (NYPD) Joseph Kenny cho rằng còn quá sớm để đưa ra kết luận về động cơ vụ án, nhưng ông thừa nhận nghi phạm có để lại một số manh mối tiềm năng.

Tại hiện trường vụ ám sát Thompson, cảnh sát tìm thấy ba vỏ đạn khắc các dòng chữ "deny" (khước từ), "defend" (bảo vệ) và "depose" (phế truất). Những thông điệp này gần giống với tiêu đề của một cuốn sách được xuất bản vào năm 2010 về ngành bảo hiểm: Trì hoãn, Phủ nhận, Bảo vệ - Vì sao các công ty bảo hiểm không trả tiền và bạn cần xử trí ra sao.

Cuốn sách đã đưa ra nhiều thông điệp chỉ trích kịch liệt ngành bảo hiểm. Cảnh sát đang điều tra khả năng nghi phạm có liên quan nội dung cuốn sách hoặc xem đây như một lời công kích chung nhắm đến ngành bảo hiểm.

Thông điệp trên vỏ đạn cũng khiến cảnh sát tin rằng nghi phạm là người có hiềm khích nào đó với ngành bảo hiểm nói chung và CEO Thompson nói riêng.

"Chúng tôi chưa thể xác định động cơ cụ thể của nghi phạm. Tuy nhiên, khi xem xét những dòng chữ mà nghi phạm để lại và công việc của nạn nhân, khả năng đây có thể là một nhân viên bất mãn hoặc một khách hàng không hài lòng với dịch vụ bảo hiểm. Chúng tôi không loại trừ bất kỳ giả thiết nào và cũng chưa đưa ra kết luận nào vào thời điểm này", ông Kenny cho biết.